1941

Samenvatting

‘Een nieuw standaardwerk over de bezetting.’

Na de Februaristaking laat de Duitse bezetter zijn masker vallen. In een redevoering in het Concertgebouw op 3 maart 1941 laat Seyss-Inquart er geen twijfel over bestaan: ‘Mit uns oder gegen uns, ein Dritte gibt es nicht mehr.’ Nederland moet ‘nazificeren’.

De Nederlanders ondervinden in hun werk, vrije tijd en op straat steeds meer hoe het is om onder een dictatuur te leven. Duizenden verenigingen en stichtingen worden gedwongen opgeheven. Ook wordt het dagelijks leven schraal. Veel producten worden gerantsoeneerd, zoals aardappelen, chocola en sigaretten.

De duimschroeven worden aangedraaid. De anti-Joodse maatregelen volgen elkaar in snel tempo op. Joden worden in de loop van 1941 op alle fronten buiten de samenleving gesloten. Maatschappelijk isolement als eerste stap richting deportatie.

In het voorjaar van 1941 doen geruchten over een geallieerde invasie de ronde. Velen hopen op een spoedige Duitse nederlaag. In augustus wordt gezegd dat Hitler gevlucht is naar Japan en Goering in een gesticht is opgenomen. Dat blijkt niet waar te zijn. Wel valt nazi-Duitsland in juni de Sovjet-Unie binnen en wordt in december Pearl Harbour gebombardeerd door de Japanners, waardoor Amerika betrokken raakt bij de oorlog. Het dagelijks leven wordt ondertussen steeds minder alledaags.

Rijk geïllustreerd met uniek beeldmateriaal uit de beeldbank van het NIOD

1941 is het tweede deel van een zesdelige serie over Nederland in de Tweede Wereldoorlog en de gevolgen daarvan voor het dagelijks leven. De serie wordt gerealiseerd in samenwerking met het NIOD, Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. Vanaf 2015, 75 jaar nadat Nederland werd bezet, verschijnt er jaarlijks een boek dat de gebeurtenissen van één oorlogsjaar nauwkeurig beschrijft. In maart 2015 verscheen het eerste deel: 1940, verwarring en aanpassing, over de Duitse inval, het verloop van de strijd, de capitulatie en de komst van de Duitse troepen en een Duits bestuur. Wat betekende dit voor de negen miljoen inwoners van ons land?

Robin te Slaa (1969) is historicus en publicist. Hij schreef voor diverse kranten, tijdschriften en boeken bijdragen over geschiedenis. Te Slaa publiceerde samen met Edwin Klijn in 2009 de studie De NSB. Ontstaan en opkomst van de Nationaal-Socialistische Beweging, 1931-1935. Het boek kreeg lovende recensies en werd genomineerd voor de shortlist van de Libris Geschiedenis Prijs. In 2012 verscheen zijn boek Is Wilders een fascist?, dat eveneens goed ontvangen werd.

Over het boek 1941. Het masker valt verschenen de volgende reacties in de pers:‘Ogenschijnlijk kleine anekdotes gebruikt Te Slaa om grote gebeurtenissen te illustreren.' **** Bas Blokker, NRC Handelsblad‘Een absolute aanrader deze studie.’ Frans Smits, Historisch Nieuwsblad‘Historicus Robin te Slaa corrigeert het beeld van de wegkijkende Nederlanders.' Volkskrant‘1941. Het masker valt vervalt niet in het oude schema van goed versus fout. Het laat wel zien dat goede Nederlanders niet zo grijs waren als wel wordt beweerd, en dat de foute Nederlanders soms nog fouter waren dan gedacht ... kritisch en verhelderend.' Willem Bouman, Nederlands Dagblad